Zandvlieg

Zandvliegen – In het Engels sandflies of gnats – is de algemene naam van iedere soort binnen de grote familie van vliegende, bijtende en bloedzuigende muggen. Nee, de kleine zandvliegen behoren niet tot de muskieten, maar kan wel degelijk een aantal vervelende ziekteveroorzakende parasieten, bacteriën en virussen met zich meedragen.

Op het Amerikaanse continent leven zandvliegen van het geslacht Lutzomyia, terwijl in de rest van de wereld mensen veelal last hebben van zandvliegen van het geslacht Phlebotomus.

Hoewel zandvliegen een behoorlijk pijnlijke beet hebben is dát niet het meest negatieve aspect van deze vliegende lastpakken. De zandvliegen kunnen drager en overbrengers zijn van het Chandipuravirus en dat is een neefje van het rabiësvirus. Dat betekent dat een besmetting met dat virus voor de mens een dodelijke afloop kan hebben. Uitbraken van dat virus zijn bekend uit Afrika en India (17 doden).

Maar het meest bevreesde ziektebeeld dat zandvliegen kunnen overbrengen is toch wel leishmaniasis. Dit wordt veroorzaakt door een serie parasieten. Afhankelijk van de soort, de biologische eigenschappen van de vector en de genetische predispositie van de gastheer, ontstaan de verschillende ziektebeelden. Bij cutane leishmaniasis beperken de ziekteverschijnselen zich tot de huid. Bij mucocutane leishmaniasis verspreidt de parasiet zich van de huid naar de slijmvliezen. Bij viscerale leishmaniasis nestelt de parasiet zich vooral in de milt, lever en beenmerg.

Viscerale leishmaniasis is de meest ernstige manifestatie van een besmetting. Het is een chronische aandoening. De symptomen van een besmetting kenmerken zich meestal door koorts, malaise en gewichtsverlies.

Hoewel viscerale leishmaniasis door veel artsen als een tropische ziekte wordt beschouwd, mag niet worden vergeten dat zij endemisch is in Zuid-Europa. Dat betekent dat zowel de zandvliegen als het ziektebeeld onderweg zijn naar Nederland.